علت روغن سوزی موتور خودرو چیست و چه علائمی دارد؟

روغن سوزی در خودرو به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن روغن موتور در فرایند احتراق خودرو می‌سوزد و به صورت دود از اگزوز آن خارج می‌شود. این پدیده معمولاً خبر از وجود یک مشکل در موتور خودرو می‌دهد و در صورت بی‌توجهی، می‌تواند عواقب جدی را به دنبال داشته باشد. با توجه به اهمیت این موضوع، در ادامه خواهیم گفت که علت روغن سوزی موتور خودرو چیست؟ و به 5 مورد از مهم‌ترین علامت روغن سوزی موتور خودرو اشاره می‌کنیم تا در صورت مشاهده آن‌ها، بتوانید اقدامات لازم را انجام دهید. 

به گزارش باماشین، روغن سوزی موتور خودرو یکی از مشکلات رایجی تلقی گردیده که می‌تواند نشان‌دهنده فرسودگی یا نقص در برخی قطعات موتور باشد. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که روغن موتور به داخل محفظه احتراق نفوذ کرده و همراه با سوخت بسوزد که معمولاً با دود آبی رنگ از اگزوز همراه است. از مهم‌ترین دلایل روغن سوزی خودرو می‌توان به فرسایش رینگ‌های پیستون، خرابی وِلو استم سیل‌ها (واشرهای سوپاپ)، فرسودگی گاید سوپاپ‌ها یا مشکلات مربوط به پیستون و سیلندر اشاره کرد. همچنین، استفاده از روغن موتور نامناسب یا کم‌بودن سطح روغن نیز می‌تواند به این مشکل دامن بزند.

علاوه بر این، در خودروهای با عمر بالا، طبیعی است که به مرور زمان قطعات داخلی موتور دچار سایش شوند و نتوانند به درستی از نفوذ روغن به محفظه احتراق جلوگیری کنند. در برخی موارد نیز نشتی روغن از طریق توربوشارژ یا واشر سرسیلندر معیوب باعث کاهش سطح روغن و افزایش مصرف آن خواهد شد.

روغن موتور نقش حیاتی در خنک‌سازی و کاهش اصطکاک بین اجزای مختلف موتور ایفا می‌کند و تنها زمانی دچار احتراق می‌شود که به محفظه احتراق بالای پیستون نفوذ کند. در این حالت، روغن با سوخت و هوا ترکیب شده و در اثر جرقه شمع می‌سوزد. بدین ترتیب به جای ایفای نقش خنک‌کنندگی و کاهش اصطکاک، به دود تبدیل شده و از اگزوز خارج می‌گردد. البته خوب است بدانید که دلایل متعددی برای ورود روغن به محفظه وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:

• ساییدگی لاستیک گیت
• خرابی کاسه نمد
• خرابی یاتاقان‌ها و شاتون‌ها
• اصطکاک زیاد گیت سوپاپ
• نشتی از واشر سرسیلندر
• استفاده از روغن نامناسب
• شکستگی یا خرابی رینگ‌های پیستون
• خوردگی یا ساییدگی جداره سیلندر
• کاهش سطح روغن در دور بالاتر از 3000

در ادامه مهم‌ترین نشانه‌های بروز مشکل روغن سوزی در موتور خودرو را به طورکامل شرح خواهیم داد.

موتوری که دچار روغن‌سوزی می‌شود، معمولاً دود آبی‌رنگی تولید می‌کند که بویی خاص و ناخوشایند دارد. در واقع این علامت که یکی از بارزترین و قابل توجه‌ترین، نشانه‌های روغن‌سوزی در موتور خودرو است با افزایش دور موتور به‌طور قابل توجهی بیشتر شده و نشان‌دهنده سوختن روغن موتور در کنار سوخت خودرو است. خوب است بدانید که این دود آبی‌رنگی نه تنها از اگزوز خارج می‌شود، بلکه باعث چرب شدن دهانه اگزوز نیز خواهد شد. همچنین مقداری از آن بر روی شمع‌های سیلندر نشسته و با گذشت زمان، الکترود شمع را مسدود می‌کند. این وضعیت به نوبه خود می‌تواند منجر به سوختن شمع خودرو شده و در نهایت فرایند جرقه‌زنی را ضعیف کند.

لازم به ذکر است که اگر زمانی شمع‌های موتور خودرو را بررسی کردید و مشاهده نمودید که سری آن‌ها چرب و رنگ سیاهی دارد، به احتمال زیاد خودرو شما دچار روغن‌سوزی شده است زیر این مورد، علامت روغن سوزی موتور خودرو به حساب می‌آید. در این‌حالت باید شمع‌ها را تعویض نموده تا به موتور، آسیبی وارد نشود. البته در صورتی‌که شمع‌ها به دلیل ورود روغن به محفظه احتراق چرب شده باشند، این احتمال وجود دارد که نشتی از واشرهای سوپاپ یا آسیب‌دیدگی مهر و موم انتهایی میل لنگ نیز باشد. پس باید این موضوع به دقت کارشناسی شود.

در ضمن این دود می‌تواند نشانه‌ای از کاهش سطح روغن در موتور هم باشد که به طور غیرعادی و فراتر از حد مجاز مصرف می‌شود. در این‌حالت، راننده به وضوح کاهش روغن را احساس می‌کند و اگر این مشکل برطرف نشود، ممکن است افت فشار روغن، منجر به روشن شدن چراغ روغن شود.

البته باید به این نکته هم توجه کنید که در خصوص خودروهای دیزلی که با سوخت گازوئیل کار می‌کنند، مشاهده دود سیاه از اگزوز طبیعی است. اما در مورد خودروهای بنزینی، خروج دود سیاه به معنای عدم تعادل در مخلوط هوا و سوخت است. 

برخی از خودروها می‌توانند دود ناشی از سوختن روغن را جذب کنند. بنابراین باوجود روغن‌سوزی، دود آبی از اگزوز آن‌ها خارج نمی‌شود. به همین دلیل، بررسی این وضعیت تنها به رنگ دود اگزوز به عنوان علامت روغن سوزی موتور خودرو محدود نبوده و باید نشانه‌های دیگر را نیز مدنظر قرار داد. به‌طورمثال برای پی بردن به وضعیت روغن‌سوزی، باید به سطح روغن موتور نیز توجه کنید. برای بررسی این موضوع هم، باید نشانگر یا گیج روغن موتور را چک نمایید. البته بهترین زمان برای این‌کار، حداقل یک ساعت پس از خاموش کردن موتور است؛ زمانی‌که موتور خنک شده و روغن‌هایی که به مجاری مختلف موتور رفته‌اند، به کارتر بازمی‌گردند.

طبیعی است که موتور خودرو به مرور زمان مقداری روغن مصرف کند، پس اگر کاهش روغن بیش از حد معمول باشد، باید در ابتدا نشتی احتمالی را بررسی نموده و سپس به سراغ گزینه سوختن روغن باشید. البته برای اطمینان از اینکه آیا روغن از موتور نشت می‌کند یا خیر، باید خودروی خود را در یک مکان تمیز به مدت ۸ ساعت پارک کنید. پس از گذشت این زمان، اگر زیر خودرو لکه‌ای از روغن مشاهده شود، نشان‌دهنده وجود نشتی در موتور است و خودرو نیاز به تعمیر دارد. اما اگر لکه‌ای وجود نداشت، به احتمال زیاد خودرو دچار روغن‌سوزی شده است‌ و باید برای جلوگیری از خسارات بیشتر به خودرو فورا نسبت به رفع آن اقدامات لازم را انجام دهید.

یکی از عواقب روغن‌سوزی، افت قابل توجه قدرت موتور است. در واقع زمانی‌که روغن به محفظه احتراق نفوذ می‌کند، فرآیند احتراق سوخت مختل شده و این امر باعث بروز مشکلاتی در شتاب‌گیری و حرکت خودرو در سربالایی‌ها می‌شود. در ضمن چون مقدار روغن موتور در زمان روغن‌ریزی کاهش می‌یابد، عملکرد موتور مختل شده و شاهد مشکلاتی در زمان حرکت خودرو خواهیم بود. البته این موضوع نه تنها کارایی موتور را کاهش می‌دهد، بلکه به افت توان و افزایش مصرف سوخت نیز منجر می‌شود. علاوه بر آن، در شرایطی که روغن به میزان کافی موجود نباشد و موتور تحت فشار قرار گیرد، خطر آسیب به قطعات و کاهش عمر مفید آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. 

در مجموع موتورهایی که به روغن‌سوزی دچار می‌شوند، قدرت خود را به میزان قابل توجهی از دست می‌دهند؛ این کاهش توان به افت شتاب خودرو منجر شده و برای جبران آن، فشار بیشتری به موتور وارد می‌شود. در نهایت این فشار اضافی، افزایش مصرف سوخت و گرمای بیش از حد موتور را به دنبال داشته و در برخی موارد خسارات جبران‌ناپذیری را به بار خواهد آورد.

بوی روغن سوخته یکی دیگر از نشانه‌های واضح روغن‌سوزی در خودرو است. این بو ممکن است در اطراف موتور یا حتی داخل کابین آن احساس شود و به معنای سوختن روغن در محفظه احتراق یا نشتی آن بر روی قطعات داغ موتور است.

البته در برخی موارد امکان دارد این بوی ناخوشایند، به دلیل کثیف یا مسدود شدن فیلتر روغن منتشر شود؛ چون در این وضعیت خودرو در محیطی با غلظت آلایندگی بیشتر کار نموده و بوی نامطبوعی تولید خواهد کرد. پس به محض استنشاق چنین بویی باید فورا عواملی که می‌توانند در به وجود آوردن آن موثر باشند را به دقت بررسی کرده و اقدامات لازم را انجام دهید.

در زمان بررسی علامت روغن سوزی موتور خودرو، باید بدانید که وجود این مشکل نه تنها کارایی موتور را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه ممکن است منجر به افزایش مصرف سوخت نیز شود. در واقع اگر متوجه افزایش مصرف سوخت، همراه با سایر نشانه‌ها شدید، به احتمال زیاد با مشکل روغن‌سوزی خودرو مواجه هستید. البته استفاده از روغن موتورهای بی‌کیفیت و تقلبی هم می‌تواند در این زمینه موثر باشد. چون کیفیت پایین آنها موجب افزایش اصطکاک بین قطعات موتور شده و باعث می‌شود موتور انرژی بیشتری را برای پمپاژ روغن صرف ‌کند. در نهایت همین موضوع هم مصرف سوخت را افزایش می‌دهد.

خروج بخار و کمپرس از مجاری بخار روغن یا درب قالپاق سوپاپ نیز از دیگر علائم مهم روغن‌سوزی محسوب می‌شوند. لازم است بدانید که هرچه مقدار این بخار و کمپرس بیشتر باشد، نشان‌دهنده شدت بالای روغن‌سوزی در موتور است. تغییرات در صدای موتور و صداهای غیرعادی ناشی از سوپاپ‌ها نیز می‌توانند به عنوان نشانه‌های کاهش سطح روغن، ناشی از روغن‌سوزی خودرو، مطرح شوند. 

پس از آشنایی با نشانه‌هایی که خبر از مشکل روغن سوزی در خودرو را می‌دهند، بهتر است بدانید که پس از شناسایی مشکل، باید چه اقداماتی را انجام دهید. به طور کلی روش‌های مختلفی به منظور برطرف کردن این مشکل وجود دارند که انتخاب شیوه مناسب، به شدت مشکل و علت اصلی روغن‌سوزی بستگی دارد. در ادامه، به بیان مهم‌ترین این راه‌کارها می‌پردازیم:

1. تعویض رینگ‌های پیستون
2. تراش یا تعمیر سیلندرها
3. تعویض واشر سرسیلندر
4. تعمیر یا تعویض سوپاپ‌ها
5. استفاده از افزودنی‌های ضد روغن سوزی
6. تعویض روغن موتور با نوع مناسب‌تر و سازگار با مدل خودرو
7. رفع مشکل تهویه موتور خودرو
8. بازسازی کامل موتور

بیشتر بخوانید: زمان مناسب برای تعویض روغن گیربکس دستی

برای جلوگیری از بروز علامت روغن سوزی موتور خودرو، اولین اقدام مهم، تعویض منظم روغن موتور است. علاوه بر آن، توجه به سیستم تهویه مثبت کارتر نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. چراکه وظیفه سوپاپ PCV کاهش فشار داخل موتور و جلوگیری از نشت روغن به محفظه احتراق است. بنابراین در صورت خرابی، روغن به راحتی وارد محفظه احتراق شده و منجر به روغن سوزی خواهد گشت.

عدم فشار آوردن‌های مکرر به خودرو و قرار گرفتن در شرایط سخت مانند ترافیک سنگین یا سربالایی‌های طولانی، اقدامی موثر در جهت جلوگیری از بروز چنین مشکلی به شمار می‌رود. در کنار این موارد، بررسی و تعویض قطعات فرسوده مانند سوپاپ‌ها، واشر سرسیلندر و رینگ‌های پیستون نیز می‌تواند از ورود روغن به محفظه احتراق جلوگیری کرده و عمر مفید موتور را افزایش دهد.

در این مقاله به تحلیل نشانه‌های روغن سوزی در موتور خودرو پرداختیم تا شما بتوانید در صورت مشاهده این علائم، اقداماتی مؤثر و ضروری را انجام دهید. باید توجه داشت که عدم رسیدگی به این مشکل می‌تواند آسیب‌های جدی و حتی جبران ناپذیری را به خودرو وارد کند. به همین دلیل، در صورت بروز هرگونه نشانه‌ای از روغن‌سوزی، نباید در مراجعه به یک مکانیک متخصص تردید کنید زیرا با استفاده از دانش و تجربه خود، علت دقیق این مشکل را تشخیص داده و اقدامات لازم را برای رفع آن انجام می‌دهند. علاوه بر آن با انجام تست‌های مختلف، ضمن تعیین علامت روغن سوزی موتور خودرو، میزان خرابی یا آسیب‌های احتمالی که این وضعیت می‌تواند در خودرو به وجود آورد را به دقت بررسی می‌کنند.